Polski system edukacji przeklinam często, ale najbardziej sążniście, gdy zmusza mnie do otwarcia podręcznika do “historii i społeczeństwa”. Rozbiciu dzielnicowemu poświęcamy więcej czasu niż wszystkim tematom okołofinansowym razem wziętym.

Pozostałość komunizmu? PRL-u? Pieniądze tematem tabu? Nie wiem. Wiem za to, jak kończy się taki stan rzeczy.

Celujący Licealista szkołę kończy szybko i z wyróżnieniem. Pieniądze przepływają mu przez palce. Po jakimś czasie bierze pożyczkę na nowy samochód, albo (o zgrozo!) plazmowy telewizor. Szybko odkrywa jednak, że znajomość imion potomstwa Mieszka Pierwszego nie wystarcza, żeby spłacać raty… Dalej jest już tylko gorzej.

Nie bądź jak Celujący Licealista. Rozbicie dzielnicowe poczeka. Zarabiaj, oszczędzaj, inwestuj - oto, jak zrobić to sprytnie i skutecznie.

Zarabianie

Poroznoszę ulotki, postoję w Żabce za kasą, może pokoszę jakieś trawniki. Forsa się musi zgadzać! ~ mój anonimowy znajomy

Łączny Życiowy Dochód

Jesteśmy w wieku, w którym inwestowanie jest ważniesze niż zarabianie.

Celem nie jest wakacyjne zarobienie stówki, stojąc za kasą. To pieniądze, które wydasz równie szybko, jak je zarobiłeś. Celem jest sensowna finansowa przyszłość na całe dalsze życie! Tym, co powinno cię teraz bardziej interesować, jest twój Łączny Życiowy Dochód - suma pieniędzy, które będziesz w stanie zarobić aż do emerytury.

Wbrew obiegowej opinii, już będąc licealistą masz wpływ na to, jak ŁŻD będzie się kształtował. Nie będę jednak powtarzał utartych nauczycielskich frazesów - to jak dobrze się uczysz i jaką wyciągasz średnią ocen na pewno nie należy do głównych czynników (Celujący Licealiści go nienawidzą!). Nie zmienia to faktu, że edukacja, rozwój, nauka są kluczowe - po prostu nie w takiej formie, jaką znamy ze szkoły. Skup się na swoich mocnych stronach. Jeśli będziesz świetnym programistą, nikt nie będzie pytał o rozbicie dzielnicowe. A jeśli wspaniałym historykiem, matury z matematyki nie musisz zdawać na 100%.

Unikajmy skrajności, podstawy wiedzy ogólnej zawsze warto mieć. Nie zrozumcie mnie źle - nie krytykuję szkoły. Po prostu wybierz mądrze obszar, na którym chcesz się skupić. Przeanalizuj uczelnie i kierunki studiów, dobierz maturalne rozszerzenia na bazie takiej właśnie konkretnej analizy. I nie przesadza z ich liczbą! Ja rozszerzam matematykę, fizykę, informatykę i angielski i to jest maksimum - liczba rozszerzeń większa niż 4 automatycznie zmiecie Cię z planszy.

Chcę zachęcić do racjonalnego i pragmatycznego doboru obszarów edukacji i zainteresowań. Ale kiedy już to zrobisz, pracuj ciężko i wytrwale. Nauka samodzielnie określonych zagadnień przychodzi znacznie łatwiej niż tych odgórnie i bezmyślnie narzuconych. Jeśli w twojej szkole jest doradca zawodowy (a szczęśliwie jest to coraz popularniejsze), warto spróbować umówić się na spotkanie.

Zamiast zarywać noce, ucząc się na 100% z każdego przedmiotu, skupiaj się na zainteresowaniach, umiejętnościach i skoncentrowanej edukacji - porównaj ile krótkoterminowo zarobisz roznosząc ulotki, a ile zarobisz przez całe życie teraz np. ucząc się programowaćalbo szlifując umiejętności graficzne. Kto wie, może oprzesz na tym całą karierę? W liceum masz czas, sposobność i okazję zgłębić różne dziedziny.

Oprócz oczywistych korzyści finansowych, racjonalny i świadomy wybór kariery da Ci spełnienie i s z c z ę ś c i e. A chyba właśnie o to w życiu chodzi!

Kręcisz głową?

To tylko połowiczna prawda - posiadanie pieniędzy w naszym wieku też jest fajne. Są potrzebne, są przydatne. Warto je mieć. A najlepsze jest to, że można zdobywać je, jednocześnie inwestując w siebie i maksymalizując ŁŻD.

Za drzwiami czeka tuzin ludzi i organizacji, którzy są gotowi wciskać ci gotówkę do ręki, bylebyś tylko wykazał się nieprzeciętnymi cechami. Lokalne samorządy, szkoły, firmy prowadzące programy stypendialne jako CSR-owe akcje. W internecie funkcjonują nawet specjalne wyszukiwarki. Analogicznie sprawa wygląda z konkursami wiedzy z nagrodami pieniężnymi.

Case study

Niemożliwe? Moja wiedza o statystyce we wrześniu 2019 sprowadzała się do umiejętności wyliczenia średniej. Samozaparcie, kilkadziesiąt godzin spędzonych z filmikami Hindusów z Khan Academy i dużo policzonych zadań. Już w marcu 2020 zostałem nagrodzony tytułem finalisty Olimpiady Statystycznej. Podobnie było z Olimpiadą Przedsiębiorczości - skoncentrowana nauka sprawiła, że zdobyłem tytuł finalisty.

Aplikowałem do każdego stypendium, jakie znalazłem. Z dziesięciu przyznano mi osiem, łącznie opiewających na lekko ponad 25 000 zł. Nie dość, że zarobiłem więcej niż kolega zza żabkowej kasy, rozwinąłem moją zdolność szybkiego i skutecznego uczenia się i dostałem gwarancję indeksu na wiele uczelni ekonomicznych, przyswoiłem piekielnie dużo niesamowitej wiedzy.

To nie jest jakaś czarna magia. Naucz się zarządzać czasem, zarządzać zadaniami. Świadomie wybierz swoje zainteresowania, rzuć okiem na listę olimpiad organizowanych przez MEN, ciężko pracuj i osiągaj sukcesy. Żadne inne tajemne umiejętności nie są ci potrzebne - świat stoi otworem. Wystarczy robić więcej niż oglądać seriale aby znaleźć się w top 20% licealistów.

Oszczędzanie

Naucz się budżetować

Zapisuj swoje wydatki korzystając z Excela albo dedykowanych narzędzi. Samo to dużo da, a dodatkowo możesz też wyznaczać sobie miesięczne cele wydatków. To pozwoli Ci szybko rozwinąć własną świadomość finansową.

Sprzedawaj niepotrzebne rzeczy

Wystawiaj na Vinted, Allegro, OLX - oprócz dodatkowych pieniędzy to lepsze rozwiązanie niż zapełnianie wysypisk śmieci.

Gotuj

Naucz się robić jedzenie, zdrowe jedzenie. To pozwoli zaoszczędzić kupę pieniędzy na fastfoodach po szkole, a twoich pysznych lunchów każdy będzie Ci zazdrościł. Przy okazji naucz się robić zakupy, wybierać zdrowe i ekologiczne produkty, porównywać ceny. To procentuje!

Pedałuj

Jazda na rowerze to świetny wysiłek fizyczny, którego twoje ciało tak bardzo się domaga. Przy okazji w miastach jest to metoda transportu szybsza, tańsza i bardziej ekologiczna niż alternatywy.

Sport, ćwieczenia

Ćwicz, trenuj, prowadź zdrowy styl życia. Martwy albo w szpitalu pieniędzy nie wykorzystasz.

Rachunki za telefon

Bardzo mnie boli, kiedy ktoś mówi mi, że płaci za telefon co miesiąc grube pieniądze. Telefon kup osobno, a za tani pakiet internetu zapłaisz mniej niż 10 zł miesięcznie. Tyczy się to też innych stałych opłat, jak prowizje w banku.

Szukaj szczęścia zamiast wygody, luksusu i reklam

To trochę metafizyczne, ale w kupowaniu rzeczy nie znajdziesz szczęścia. Im szybciej sobie to uświadomisz, tym więcej pieniędzy zaoszczędzisz i zaczniesz szukać szczęścia tam, gdzie naprawdę jest.

Nie bądź dusigroszem

Szukaj równowagi pomiędzy wydawaniem a oszczędzaniem. iPhone XR albo nowe Nike Air Maxy mogą nie być najbardziej uzasadnionym wydatkiem. Ale nowy laptop, który wreszcie nie będzie się zacinać, jest.

Inwestowanie

Inwestowanie w siebie to jedna sprawa. Idealną sytuacją byłoby, jeśli po wszystkich wydatkach będą zostawać jakieś resztki i nadwyżki.

Do inwestycji finansowych będziesz potrzebować pomocy rodziców - jeśli jesteś niepełnoletni, sam nie otworzysz jakiegokolwiek konta. Jestem fanem inwestowania indeksowego. Zamiast samemu wybierać portfel inwestycyjny albo płacić słone prowizje zarządzającym, kupujesz certyfikaty funduszu, który sam z siebie kupuje wszystkie akcje danego indeksu. Pasywne, bezobsługowe i prawie bezkosztowe, a to procentuje.

Platformami, które polecam jest polskie inPZU (opłaty na poziomie 0,5% rocznie) albo zagraniczny broker Degiro (ja korzystam z bezprowizyjnych ETF-ów iShares IWDA i IEMA dla ekspozycji na cały świat) lub bardziej przyjazna dla użytkownika platforma Finax.

Ale nie wpadnij w pułapkę! Nie łudź się, że zostaniesz milionerem, spekulując na akcjach. Jeśli bardzo chcesz, możesz przeznaczyć niewielką część pieniędzy na rozrywkowe inwestycje i traktować je jako stracone. Osobiście robię tak z akcjami Tesli i GameStopu, ale mowa tutaj o groszowych sprawach.

Sporą część swojego portfela musisz jednak trzymać w bezpieczniejszych aktywach. Stopy procentowe są na takim poziomie, że nie znaczenia co wybierzesz - lokaty, obligacje skarbowe, albo drugie bezpłatne konto w banku.

Twoja kolej

Myśl, planuj, mądrze inwestuj swój czas. Oszczędzaj pieniądze i inwestuj nadwyżki, nawet jeśli nie planujesz pobijać inflacji. Pracuj ciężko, wytrwale, ale skutecznie.

Gdyby ktoś zapytał mnie jaką radę chciałbym dać wszystkim zbłąkanym licealistom, ani chwili bym się nie zastanawiał. Znajdź sobie wartościowe zainteresowania, poświęcaj im swój czas, a cała reszta ułoży się sama.

Idąc za Męskim Graniem życzę sobie i wam, żeby nas było stać na święty spokój. Szczęścia ile się, miłości w bród, mądrych ludzi wokół.

Powodzenia w dążeniu do miliona!

O mnie

Programuję w Pythonie, korzystając głownie z Django. Tworzę sprawne rozwiązania biznesowe, dzięki którym wygrywam konkursy i ułatwiam ludziom życie. Jestem też przewodniczącym SU ALO PWr, finalistą dwóch olimpiad i wioślarzem.

Więcej informacji znajduje się na mojej stronie internetowej, https://skica.dev.